Video: ethos, pathos en logos (2024)

Home » Kennisclips » Video: ethos, pathos en logos

• 29 april 2020
• 09:30

• Laatste aanpassing: 1 juni 2024

Ethos, pathos en logos zijn technieken om je publiek te beïnvloeden. In deze kennisclip leggen we uit hoe je deze retorische driehoek als spreker toepast.

Hoe beïnvloed je als spreker een publiek? Daar dacht de Griekse filosoof Aristoteles honderden jaren voor Christus al over na. Zijn denkwerk leidde tot de driedeling in ethos, pathos en logos, ook wel de retorische driehoek genoemd. De eerste beschrijving van dit model is terug te vinden in zijn boek Ars Retorica. ¹ Later refereerden ook de Romeinse geleerden Cicero en Quintilianus eraan. ^{2 3}

Ethos, pathos en logos: wat is dat?

Ethos verwijst naar je autoriteit als spreker. Hoe groter je ethos, des te groter de kans dat je publiek je boodschap van je aanneemt. Pathos verwijst naar de emoties die je bij je toehoorders opwekt. Je past bijvoorbeeld technieken toe waarmee je ze boos maakt of in een toestand van euforie brengt. Met logos doe je een beroep op de ratio, bijvoorbeeld door je verhaal en je argumenten logisch op te bouwen. In de kennisclip hieronder voorzien we deze elementen van voorbeelden.

De driekhoek is een krachtig model, aangezien de overtuigingsmiddelen die sprekers gebruiken er altijd op zijn terug te voeren. Overigens vind je hier een blogpost over de definitie en herkomst van de term retorica.

Het nut van de retorische driehoek

In de loop van de tijd is er veel gezegd en geschreven over de driedeling van Aristoteles. In deze context is het vooral belangrijk hoe je als spreker ethos, pathos en logos kunt inzetten om je publiek te beïnvloeden –bijvoorbeeld tijdens een speech of een overtuigende presentatie.

Als je jezelf bewust bent van deze drie categorieën, dan ben je beter in staat vertrouwen uit te stralen, steekhoudende argumenten aan te dragen en de juiste gevoelens bij je toehoorders op te roepen. Dat zijn overigens ook de elementen waarop we inzoomen in onze ultieme gids over presenteren.

Ethos, pathos en logos in de praktijk

Ethos, pathos en logos vergen elk een eigen aanpak. Het eerste middel heeft betrekking op jou als spreker, het tweede focust op je publiek en het derde draait om je boodschap. Hieronder leggen we kort uit hoe je elk van deze overtuigingsmiddelen als spreker kunt inzetten:

1. Volgens Aristoteles is ethos, oftewel je persoonlijkheid, de belangrijkste factor om anderen te overtuigen. Je moet jezelf dus presenteren als iemand die vertrouwd kan worden en die ervaring heeft met het onderwerp. Dat kun je doen door iets te vertellen over je achtergrond of door een blijk te geven van je kennis.
2. Pathos gaat over de emoties die je bij anderen kunt oproepen. Aristoteles schrijft dat mensen hun oordeel laten afhangen van de gemoedstoestand waarin ze verkeren. Als we vrolijk zijn oordelen we anders dan als we somber zijn en ons oordeel hangt ook af van de vraag of we sympathie of juist antipathie koesteren. Het is dus belangrijk te weten waar je toehoorders op aanslaan.
3. Als spreker moet je de structuur van het betoog logisch vormgeven om overtuigend over te komen. Dat wordt ook wel logos genoemd. Daarbij kun je gebruikmaken van bewijsmateriaal, getuigenissen, statistieken en gegevens en van universele waarheden.

Ethos, pathos en logos toepassen als spreker

Ethos, pathos en logos zijn drie overtuigingsmiddelen. Wek je vertrouwen op, geef je sterke argumenten en wakker je emoties aan? Dan is de kans groot dat je boodschap overtuigend overkomt op je publiek.

Dat is niet alleen zo volgens Aristoteles, maar ook volgens talloze sprekers die zijn adviezen door de eeuwen heen hebben opgevolgd. Mede daarom liggen deze middelen aan de basis van onze Cursus Presenteren, waarin je in twee of drie dagen samen met je collega’s leert effectievere presentaties te geven.

Bronnen

1. Huys, M. (2004). Aristoteles’ Retorica. Vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door Marc Huys. Groningen: Historische Uitgeverij. ↩︎
2. Cicero (2007).De ideale redenaar. Vertaald door H.W.A. van Rooijen-Dijkman en A.D. Leeman. Amsterdam: Athenaeum – Polak & Van Gennep. ↩︎
3. Quintilianus, M.F. (2021).De opleiding tot redenaar, vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door Piet Gerbrandy.Groningen: Historische Uitgeverij. ↩︎

Lees ook deze gerelateerde artikelen

Meer tips over presenteren nodig?